Artificial Intelligence in bestaande gebouwen. Wat levert dat op?

Volgens het klimaatakkoord moet de CO2-uitstoot in 2030 drastisch zijn verminderd. Consumenten én bedrijven stappen massaal over op duurzame verbeteringen, zoals zonnepanelen en warmtepompen. Voor bestaande gebouwen vraagt dit om grote investeringen, tenzij er daarnaast ook veranderingen in gedrag wordt doorgevoerd. Door mensen én door gebouwen. Het is hier waar Artificial Intelligence met alle kansen zijn intrede doet. Yelgo vroeg aan twee experts op dit gebied welke mogelijkheden zij zoal zien. 

Volgens AIMZ creëer je zo voor bestaande gebouwen een grotere energiebesparing dan alle zon- en windenergie in Nederland bij elkaar. Piet Jan Bloem, directeur van AIMZ en Wico Mulder, expert op het gebied van data en AI bij TNO vertellen over de mogelijkheden van AI in bestaande gebouwen en waarom dit voor het mkb een regelrechte aanwinst is.

Energie besparen met AI

AIMZ sluit artificial intelligence aan op het klimaatsysteem van bestaande gebouwen. Deze AI analyseert data en reduceert vol automatisch het energieverbruik. Zo kan het bijvoorbeeld vertellen waar, op welke tijdstippen energie wordt verbruikt in een pand. Ook kan het bepalen om de verwarming eerder uit te zetten bij een zonnige weersvoorspelling en zet het de lichten uit in ruimten die op een vrijdagmiddag niet benut worden. Piet Jan: ‘Wij garanderen 10% energiebesparing, al is dat in de praktijk meestal het dubbele. Alles realiseren wij met de sensoren die nu al in het gebouw bestaan. Kortom: met een kleine aanpassing kun je een groot resultaat bereiken.’

De aansturing van het AI gebeurt op afstand, zo hoeft een vastgoedbeheerder geen controles te doen; dat bespaart ook veel tijd. ‘De controle letterlijk loslaten en toevertrouwen aan een zelflerend systeem voelt in eerste instantie een beetje oncomfortabel,’ vertelt Piet Jan. ‘Mensen zijn gewend om altijd in control te zijn, dat loslaten vereist vertrouwen.’ 

Artificial intelligence als adviseur

Met de data van artificial intelligence ontstaat de meest effectieve route naar CO2-neutrale panden. Piet Jan: ‘Naast het constateren van verbanden en het besparen van energie, zorgt AIMZ ook voor een roadmap in verduurzaming. Wat niet wordt gebruikt, hoeft ook niet te worden vergroend. In dat praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat een grote investering in zonnepanelen soms helemaal niet nodig is, omdat het pand veel minder energie nodig heeft dan vooraf werd gedacht.’

Wico vult Piet Jan aan: ‘AI is een adviseur die helpt om data behapbaar te maken voor mensen, zodat wij dat in ons voordeel kunnen gebruiken. AI legt sneller en makkelijker logische verbanden in grote hoeveelheden data. Ons menselijk brein is daar niet geschikt voor. Je kunt zelfs nog een stap verder gaan: bij een enkele smart building gaat over energie en facility management, maar door meerdere gebouwen met elkaar te laten praten zijn er ook mogelijkheden op het gebied van bijvoorbeeld mobiliteit.’

Piet Jan: ‘De meest efficiënte investering voorkomt investeringen. Dat is de kracht van AI’

Privacy

Door deze voortschrijdende technieken steken al snel vragen over privacy de kop op. Een thema waardoor het aantal nieuwe smart-building-projecten soms verzuipt in bureaucratisch drijfzand. Als bijvoorbeeld licht- en warmteschakelaars zijn aangesloten op bewegingssensoren, en camera’s registeren wie, waar en op welk tijdstip in het pand zijn, wordt een grote hoeveelheid data opgeslagen. Is het recht op privacy voldoende geborgd in smart buildings, connected buildings en uiteindelijk smart cities? 

Wico: ‘Dat moet je dus eigenlijk ook niet doen. Een eenvoudige meeting van het energiegebruik, dichtbij de meter is vaak al een groot deel van de gewenste oplossing. Wel is het zo dat het zorgvuldig verwerken van deze gegevens is vastgelegd in de wet bescherming persoonsgegevens. Doeleinden als beveiliging en efficiëntie in energieverbruik zijn gerechtvaardigd. Met een medewerkerspasje laat je nu ook al regelmatig weten waar en op welk moment je bent op kantoor. De data mag daarentegen niet worden gebruikt om te controleren of iemand aan het werk is of hoe vaak iemand bijvoorbeeld naar het toilet gaat. Deze regels worden vastgelegd in juridische privacyprotocollen.’

Piet Jan vult aan: ‘Alle data die AIMZ gebruikt is altijd al aanwezig geweest in het gebouw. Artificial intelligence analyseert deze gegevens en zet dit om in besparende maatregelen. Het ‘big brother-gevoel’ dat veel mensen bekruipt bij het idee van AI heeft dan ook vaak te maken met onvoldoende vertrouwen en kennis over AI en wat er met de data gebeurt. Vertrouwen en transparantie zijn de basis.’ 

Aanwinst voor het mkb

Het mag dus duidelijk zijn: AI maakt je bedrijf efficiënter en waardevoller dan tevoren. Ondanks de voordelen maakt het mkb relatief weinig gebruik van artificial intelligence. ‘Ik denk dat dit vooral komt omdat bedrijven verduurzaming vaak zoeken in de voor hun bekende terreinen,’ legt Piet Jan uit. ‘Daarnaast kost het aansluiten van het systeem tijd en duurt het even voordat het systeem de data heeft geanalyseerd en besparende maatregelen daarvoor heeft ‘bedacht’. En vergeet de privacyrichtlijnen en investeringskosten niet.’

Wico vervolgt: ‘Terwijl door juist efficiënt verschillende business drives die voor het mkb belangrijk zijn te combineren, zoals bezetting en benutting, energiebeheer en duurzaamheid, je alle ingrediënten hebt om artificial intelligence succesvol te gebruiken.’Artificial Intelligence heeft de potentie om binnen no-time zelfstandig en zonder subsidies te worden geïmplementeerd in de maatschappij. Het werkt als een financieel vliegwiel in de energietransitie.